
کاشت خیار گلخانه ای یکی از مهمترین فعالیتهای کشاورزی در ایران و جهان است که به دلیل عملکرد بالا، کیفیت میوه و بازارپسندی، توجه ویژهای به آن میشود. با رشد جمعیت و افزایش نیاز به سبزیجات تازه، مدیریت صحیح گلخانهها و تغذیه گیاه نقش کلیدی در موفقیت تولید خیار دارد. خیار گلخانهای علاوه بر ارزش غذایی، با ویتامینها و مواد معدنی فراوان، سهم مهمی در رژیم غذایی انسان ایفا میکند.
خصوصیات خیار گلخانهای
- گیاه یکساله با برگهای پهن و ساقه خزنده
- حساسیت بالا به کمبود عناصر غذایی
- نیاز تغذیهای بالا و تولید میوه عمدتاً بدون گردهافشانی زنبورها
- امکان جوانسازی و برداشت مجدد از یک بوته با هرس مناسب
مزایای کشت گلخانهای
- عملکرد بالا و باردهی طولانیمدت (بیش از ۴ ماه)
- حذف تلخی میوه و عدم نیاز به گردهافشانی
- پیشرسی محصول و استفاده بهتر از فضای عمودی
- مقاومت بیشتر نسبت به بیماریهای قارچی
- بازارپسندی و قیمت فروش بهتر
خصوصیات مورفولوژیکی
- ریشه: سطحی و افشان، تا ۳۰ سانتیمتر نفوذ، نیازمند خاک سبک و غنی
- ساقه: علفی و شکننده، شاخههای فرعی از گرهها تولید میشوند
- برگ: ساده، پنجهایشکل، پیچک از گره سوم ایجاد میشود
- گل: گیاه یکپایه، گل ماده بدون نیاز به گردهافشانی
- میوه: طول ۲۵–۵۰ سانتیمتر، ۹۰–۹۵٪ وزن آن آب
واریتههای مناسب
- ارقام بدون بذر (پارتنوکارپ): رشد محدود، عملکرد بالا، مقاوم، مناسب گلخانه
- ارقام معروف: میلاد، هدیه، پویا (زودرس، مقاوم، بازارپسند)
زمان کاشت خیار گلخانه ای
- کشت بهاره: اواخر آبان تا اواخر آذر
- کشت پاییزه: اواخر مرداد تا اوایل مهر
- روش کاشت: مستقیم یا نشاکاری
آمادهسازی خاک و تغذیه
- pH مناسب: ۵.۸ تا ۶.۵
- اضافه کردن کود حیوانی پوسیده ۴–۵ هفته قبل از کاشت، شخم و ضدعفونی خاک
- تغذیه کامل با ماکرو و میکرو المنتها (ازت، فسفر، پتاسیم، منیزیم و …)
هرس و تربیت
- هرس ساقههای فرعی، گلها و میوههای اضافه برای تمرکز گیاه بر میوهدهی با کیفیت
- جوانسازی بوتهها و پایینکشی آنها برای بهرهبرداری مجدد
مراحل تغذیهای خیار گلخانهای
- پیش از کاشت: مصرف کامل فسفر و پتاسیم و مقدار کمی نیتروژن بر اساس آزمون خاک
- پس از انتقال نشا: کود محلول در آب همراه با آبیاری برای استقرار گیاه
- زمان گلدهی: نیتروژن بهصورت پیوسته تأمین شود
نکته: آبیاری قطرهای بهترین روش انتقال کودها به گیاه است
آزمون خاک و برگ
- نمونهبرداری خاک از عمق ۲۰–۳۰ سانتیمتر قبل از کاشت
- آزمون برگ برای تشخیص کمبود عناصر کلیدی: نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن و ریزمغذیها
- تفسیر نتایج برگ بر اساس غلظت استاندارد عناصر در برگهای بالغ
برنامه کودی پیشنهادی برای کاشت خیار گلخانه ای
کشت بهاره
- نیترات کلسیم، نیترات پتاسیم، مونوپتاسیم فسفات و منیزیم
- کنترل شوری آب (EC) و افزایش تدریجی مصرف کودها
کشت پاییزه
- مشابه کشت بهاره با تغییراتی در نوع و مقدار کود منیزیمی
- افزودن کودهای میکرو (کلات ریزمغذیها: آهن، روی، مس، منگنز، بور)
کودهای آلی
- گاوی، مرغی، گوسفندی، ورمیکمپوست، کمپوست گیاهی
- اصلاح ساختار خاک و افزایش قابلیت نگهداری آب
- دوز: ۱۰–۲۰ تن در هکتار
کودهای شیمیایی
- فسفاته: اورهفسفات، MAP، MKP
- پتاسه: سولفات پتاسیم، KCl، NOP
- کلسیم و منیزیم: نیترات کلسیم، سولفات منیزیم، نیترات منیزیم
کودهای محلول در آب
- مناسب برای تغذیه از طریق آبیاری و محلولپاشی
- مخازن جداگانه برای عناصر A، B و مخزن اسید
کودهای بیولوژیک
- ازتوباکتر: تثبیت نیتروژن، تولید هورمون رشد
- PSM و PGPR: آزادسازی فسفر و افزایش جذب عناصر
روشهای مصرف کود
- کود آبیاری: اصلیترین روش در گلخانه
- تغذیه برگی: برای رفع سریع کمبود عناصر، به ویژه در شرایط خاص
برداشت خیار گلخانهای
- برداشت مداوم و بستهبندی با دقت برای حفظ کیفیت
- امکان برداشت مجدد با هرس مناسب
مدیریت آفات و بیماریها (IPM) در کاشت خیار گلخانه ای
آفات مهم
- شته جالیز (Aphis gossypii): مکیدن شیره گیاه، انتقال ویروسها
- تریپس (Thrips tabaci): نقرهای شدن برگها، انتقال ویروسها
- مگس مینوز برگ: ایجاد دالان در برگها، کاهش فتوسنتز
- سفیدبالک: مکیدن شیره، رشد قارچ دودهای
- کنه تارتن: لکههای نقرهای، زردی برگ
بیماریهای مهم
- پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه (Damping off)
- پوسیدگی فوزاریومی ریشه
- سفیدک پودری
- سفیدک داخلی (Downy mildew)
- نماتد مولد گره ریشه (Meloidogyne spp.)
- ویروس موزاییک خیار (CMV)
راهحل: استفاده از مدیریت تلفیقی آفات (IPM) شامل پیشگیری، کنترل بیولوژیک، رعایت بهداشت و استفاده محدود از سموم مجاز
عوارض و اختلالات فیزیولوژیکی
- خسارت ناشی از دمای بالا یا سرمازدگی
- ریزش گل، آفتابسوختگی، تلخی میوه
- ترک یا زرد شدن انتهای میوه، کج شدن میوه
- آبیاری نامنظم و سوختگی ناشی از کود
پیشگیری و مبارزه با علفهای هرز در کاشت خیار گلخانه ای
- ضدعفونی خاک و استفاده از کودهای حیوانی پوسیده
- کشت نشایی برای افزایش قدرت رقابتی بوته
- آبیاری قطرهای و مالچ مشکی
- استفاده محدود از سموم شیمیایی
جمعبندی
با رعایت کاشت خیار گلخانهای همراه با تغذیه صحیح، برنامه کودی اصولی، مدیریت آفات و بیماریها و کنترل علفهای هرز، تولید خیار با عملکرد بالا، کیفیت مطلوب و سود اقتصادی تضمین میشود.
برای آشنایی بیشتر در مورد نیاز کودی، تقویم تغذیه خیار گلخانه ای کیاسم را مطالعه کنید.
script type=”application/ld+json”>
{
“@context”: “https://schema.org”,
“@type”: “Article”,
“headline”: “کاشت خیار گلخانه ای: 3 مرحله کاشت، داشت و برداشت”,
“author”: {
“@type”: “Person”,
“name”: “نام نویسنده”
},
“publisher”: {
“@type”: “Organization”,
“name”: “نام شرکت شما”,
“logo”: {
“@type”: “ImageObject”,
“url”: “https://yourwebsite.com/logo.png”
}
},
“datePublished”: “2025-09-20”,
“dateModified”: “2025-09-20”,
“mainEntityOfPage”: {
“@type”: “WebPage”,
“@id”: “https://yourwebsite.com/cucumber-greenhouse-planting”
}
}