کیا سم کارخانه تولید کود کشاورزی | کود کشاورزی ، سم کشاورزی
نویسنده: مرجان سعیدی نژاد 
پسیل گلابی (Cacopsylla pyri) یکی از مهمترین آفات درختان گلابی در ایران و بسیاری از کشورهای تولیدکننده این میوه است. این آفت در مناطق معتدل و نیمهگرم رشد و تکثیر مییابد و با تغذیه از شیره گیاهی، سبب ضعف عمومی درخت، ریزش برگها، کاهش کیفیت میوه و کاهش عملکرد اقتصادی باغ میشود. علاوه بر خسارت مستقیم، ترشحات قندی حاصل از فعالیت پسیل محیط مناسبی برای رشد قارچ دودهای ایجاد میکند که بهتدریج سطح برگ و میوه را تیره و فتوسنتز را مختل میسازد.
به دلیل چرخه زندگی پیچیده و تعدد نسلهای این آفت در طول سال، کنترل آن صرفاً با استفاده از سموم شیمیایی نهتنها دشوار است بلکه منجر به بروز مقاومت، برهم خوردن تعادل طبیعی و آسیب به دشمنان طبیعی نیز میشود. ازاینرو، اجرای مدیریت تلفیقی آفت (IPM) شامل مجموعهای از روشهای زراعی، بهداشتی، بیولوژیکی و شیمیایی، بهترین راهکار برای کنترل پایدار پسیل گلابی به شمار میرود.
شناسایی و ویژگیهای زیستی پسیل گلابی
حشره کامل پسیل گلابی حشرهای کوچک، زرد تا قهوهای رنگ با بالهای شفاف است که در حالت استراحت، بالها را به صورت شیروانی روی بدن قرار میدهد. پورهها تخت و بیبال بوده و در مراحل ابتدایی سبز روشن و در مراحل انتهایی مایل به قهوهای هستند.
تخمها بسیار کوچک و زرد رنگاند و معمولاً در نواحی انتهایی دمبرگها یا شاخههای جوان قرار میگیرند. حشره کامل و پورهها هر دو از شیره گیاه تغذیه میکنند و ضمن مکیدن شیره، ترشحات قندی زیادی بر جای میگذارند. این ماده چسبناک با پوشاندن سطح برگ و میوه، باعث رشد قارچ دودهای میشود که یکی از نشانههای مهم آلودگی در باغ است.
خسارتهای ناشی از فعالیت آفت
پسیل گلابی از طریق مکیدن شیره سلولی و ترشح عسلک، خسارتهای مستقیم و غیرمستقیمی به درخت وارد میکند. خسارت مستقیم شامل کاهش رشد شاخهها، کوچک شدن برگها و زردی زودرس آنهاست. در حملات شدید، برگها میریزند و درخت وارد فاز ضعف عمومی میشود.
آفتاب سوختگی برگ در خسارت پسیل گلابی
از سوی دیگر، ترشحات قندی موجب رشد قارچ دودهای و سیاه شدن سطح برگ و میوه میگردد. این موضوع علاوه بر کاهش فتوسنتز، بازارپسندی میوه را نیز بهشدت پایین میآورد. در درختان جوان، خسارت شدید پسیل میتواند سبب توقف رشد و حتی خشکیدگی سرشاخهها شود. بهطور کلی، تداوم آلودگی طی چند سال متوالی میتواند درختان گلابی را ضعیف و باردهی را بهطور محسوس کاهش دهد.
تولید عسلک در خسارت پسیل گلابی
چرخه زندگی پسیل گلابی
پسیل گلابی از جمله آفات چندنسلی است که بسته به شرایط اقلیمی، ۴ تا ۶ نسل در سال دارد. حشرات کامل زمستان را در پناهگاههایی مانند شکافهای پوست درخت، زیر برگهای ریختهشده یا علفهای هرز اطراف باغ سپری میکنند. با گرم شدن هوا در اواخر زمستان، حشرات فعال شده و شروع به تخمریزی روی شاخهها و جوانهها میکنند. تخمها پس از چند روز تفریخ شده و پورهها روی برگهای جوان ظاهر میشوند. هر نسل شامل تخم، پنج سن پورگی و حشره کامل است. در شرایط مساعد (دمای معتدل و رطوبت مناسب) زمان تکامل هر نسل کوتاهتر شده و جمعیت آفت بهسرعت افزایش مییابد. نسلهای بهاره معمولاً بیشترین خسارت را به درخت وارد میکنند.
تغذیه پوره ها از پوست شاخه، دمبرگ و برگ در خسارت پسیل گلابی
عوامل مؤثر بر طغیان آفت
چند عامل در طغیان پسیل گلابی نقش دارند که از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده مکرر و بیرویه از سموم شیمیایی: این امر منجر به نابودی دشمنان طبیعی و افزایش مقاومت آفت میشود.
- رطوبت پایین و دمای بالا: شرایط گرم و خشک سبب افزایش سرعت رشد و زاد و ولد پسیل میشود.
- مدیریت ضعیف باغ: هرس نامناسب، وجود علفهای هرز و باقی ماندن بقایای گیاهی محل مناسبی برای تخمگذاری و پناه آفت فراهم میکند.
- تغذیه نامتعادل درخت: مصرف زیاد کودهای ازته رشد شاخ و برگ را بیش از حد افزایش داده و محیط مناسبی برای آفت ایجاد میکند.
راهکارهای کنترل تلفیقی پسیل گلابی
۱. روشهای زراعی و بهداشتی
- هرس مناسب: حذف شاخههای خشک، آلوده و متراکم به کاهش جمعیت آفت کمک میکند.
- جمعآوری و نابودی بقایای گیاهی: برگها و سرشاخههای آلوده منبع زمستانگذرانی پسیل هستند.
- مدیریت تغذیه: استفاده متعادل از کودهای ازته و تأمین پتاسیم و کلسیم باعث افزایش مقاومت درخت در برابر آفت میشود.
- آبیاری منظم: حفظ رطوبت مناسب خاک باعث کاهش تنش و افزایش مقاومت گیاه میگردد.
۲. کنترل بیولوژیکی
پسیل گلابی دارای دشمنان طبیعی متعددی است که نقش مؤثری در کنترل جمعیت آن دارند. از مهمترین آنها میتوان به زنبورهای پارازیتوئید (مانند Trechnites psyllae)، سنهای شکارگر (مثل Anthocoris nemoralis) و بالتوری سبز اشاره کرد.
حفظ این دشمنان طبیعی با پرهیز از مصرف بیرویه سموم و استفاده از حشرهکشهای انتخابی اهمیت زیادی دارد.
۳. روشهای فیزیکی و مکانیکی
- استفاده از تلههای زرد چسبنده برای پایش جمعیت آفت و شکار حشرات کامل.
- شستوشوی تاج درختان با آب و صابونهای کشاورزی در مراحل اولیه آلودگی برای کاهش پورهها و عسلک.
۴. کنترل شیمیایی
زمان و نوع سم در موفقیت کنترل شیمیایی پسیل گلابی بسیار مهم است. سمپاشی باید زمانی انجام شود که اکثریت تخمها تفریخ شده و پورههای جوان فعال هستند. مصرف بیموقع یا مکرر سموم نهتنها بیاثر است بلکه موجب مقاومت آفت و تخریب دشمنان طبیعی میشود.
در برنامههای کنترل تلفیقی توصیه میشود از سموم اختصاصی با اثر تماسی و نفوذی مانند گروههای نئونيكوتينوئيدها و تنظیمکنندههای رشد حشرات (IGR) به صورت تناوبی و با رعایت دوز توصیهشده استفاده گردد.
توصیههای مدیریتی نهایی
- پایش منظم: از اوایل بهار تا پایان تابستان باید جمعیت آفت بهصورت هفتگی با مشاهده برگها و تلههای زرد پایش شود.
- شروع کنترل در زمان مناسب: مبارزه شیمیایی باید همزمان با ظهور پورههای سنین ابتدایی انجام گیرد.
- حفظ دشمنان طبیعی: از سموم با طیف اثر محدود استفاده شود و در صورت امکان، از مصرف همزمان چند سم اجتناب گردد.
- تغذیه متعادل و آبیاری اصولی: رعایت تعادل عناصر غذایی و رطوبت کافی، توان مقاومت گیاه را بالا میبرد.
- نظافت باغ در پایان فصل: جمعآوری برگهای ریخته و شاخههای آلوده، جمعیت زمستانگذران آفت را به میزان قابلتوجهی کاهش میدهد.
جمعبندی
پسیل گلابی یکی از آفات کلیدی در باغهای گلابی کشور است که در صورت بیتوجهی، خسارات سنگینی به محصول وارد میکند. تجربه نشان داده است که اتکای صرف به سموم شیمیایی نهتنها مؤثر نیست بلکه در بلندمدت مشکلات جدی زیستمحیطی و اقتصادی به دنبال دارد. بهترین راهکار، اجرای مدیریت تلفیقی آفت است که ترکیبی از اقدامات زراعی، بهداشتی، بیولوژیکی و شیمیایی را در زمان مناسب شامل میشود. با رعایت این اصول و پایش دقیق آفت در طول فصل رشد، میتوان ضمن حفظ سلامت محیط زیست و دشمنان طبیعی، جمعیت پسیل را در حد اقتصادی کنترل و عملکرد درختان گلابی را بهطور قابلتوجهی افزایش داد.
