کیا سم کارخانه تولید کود کشاورزی | کود کشاورزی ، سم کشاورزی
نویسنده: مرجان سعیدی نژاد 
توت فرنگی یکی از مهم‌ترین میوه‌های باغی زودرس است که به دلیل طعم مطلوب، عطر قوی، ارزش غذایی بالا و بازارپسندی گسترده، امروزه در بسیاری از مناطق جهان و ایران کشت می‌شود. توسعه ارقام جدید، استفاده از شیوه‌های نوین کاشت مانند هیدروپونیک و تولید نشاهای سالم باعث شده است که عملکرد و کیفیت این محصول در سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی داشته باشد. در ایران نیز سطح زیر کشت توت‌فرنگی به‌ویژه در استان‌های شمالی و غربی رو به گسترش است و کشت گلخانه‌ای آن به دلیل امکان برداشت در فصول مختلف، سودآوری چشمگیری دارد.
اهمیت غذایی و ارزش دارویی توت فرنگی
توت‌فرنگی سرشار از آب، مواد قندی طبیعی، اسیدهای آلی، ترکیبات فنولی، فیبر و مقدار قابل‌توجهی ویتامین C است. به طور متوسط در هر ۱۰۰ گرم میوه تازه حدود ۶۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم ویتامین C وجود دارد. این میوه همچنین دارای ویتامین‌های گروه B، ویتامین A، مواد معدنی مانند آهن، کلسیم، منیزیم، فسفر و پتاسیم است.
از نظر خواص دارویی، مصرف توت‌فرنگی در بهبود سرفه‌های خشک، التهاب گلو، مشکلات گوارشی، تقویت قلب، کاهش کلسترول، ضدیبوست و تسکین درد مفاصل مؤثر دانسته می‌شود. برگ و ریشه نیز به صورت جوشانده کاربرد دارویی دارد.
مشخصات گیاه‌شناسی توت فرنگی
توت‌فرنگی از خانواده Rosaceae و جنس Fragaria است. این گیاه چندساله با رشد بوته‌ای کوتاه است که از طریق ریشه‌های افشان و طوقه (کروان) رشد می‌کند.
ویژگی‌های گیاه‌شناسی شامل:
ریشه: ریشه‌های افشان و سطحی بوده و حدود ۹۰ درصد حجم آنها در عمق کمتر از ۱۵ سانتی‌متر قرار دارد. به همین دلیل خاک نرم، زهکش مناسب و تهویه خوب اهمیت زیادی دارد.
طوقه یا Crown: بخش اصلی رشد گیاه است که برگ‌ها، گل‌ها و ساقه‌های رونده از آن زاده می‌شوند. ارتفاع طوقه ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر است.
استولون (ساقه رونده): استولون‌ها عامل اصلی تکثیر غیرجنسی توت فرنگی‌اند. هر بوته قادر است تا ده‌ها بوته جدید (رانر) تولید کند. حذف یا نگهداری استولون بسته به نوع مدیریت (تکثیر یا تولید میوه) متفاوت است.
برگ: برگ‌ها سه‌بخشی، دندانه‌دار و معمولاً سبز تیره‌اند. وظیفه اصلی برگ، انجام فتوسنتز و تولید مواد غذایی برای رشد میوه است.
گل: گل‌های سفید یا شیری با پنج گلبرگ که شامل اندام‌های نر و ماده‌اند. در برخی ارقام گل‌های نر یا ماده نیز دیده می‌شود. میزان گرده‌افشانی و کیفیت گل تأثیر مستقیم بر شکل و اندازه میوه دارد.
میوه: میوه توت فرنگی از نوع کاذب بوده و بخش خوراکی آن از رشد نهنج گل تشکیل می‌شود. آکن‌ها (بذور کوچک روی سطح میوه) هرکدام یک تخمدان حقیقی‌اند.
طبقه‌بندی ارقام توت فرنگی
ارقام توت‌فرنگی بر اساس نیاز نوری به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
1. ارقام روز کوتاه (یک‌فصل)
در روزهای کوتاه پاییز جوانه گل تشکیل می‌دهند و تنها یک‌بار در سال محصول می‌دهند.
مهم‌ترین ارقام: کاماروسا، چاندلر، کیمبریا، تور، کیکستال.
2. ارقام روزخنثی یا چهارفصل
در تمام طول سال و بدون وابستگی به طول روز قادر به تشکیل گل هستند.
مهم‌ترین ارقام: سلوا (Selva)، سی‌اس‌کیپ (Seascape)، تریبیوت (Tribute)، تری‌استار (Tristar).
ویژگی‌های چند رقم مهم
- Camarosa: میوه درشت، سفت، مناسب حمل‌ونقل، عملکرد بالا، رقم غالب در ایران
- Chandler: رقم میان‌رس، طعم خوب، عملکرد مناسب
- Sweet Charlie: زودرس، شیرین، بازارپسند
- Selva: عملکرد بالا، مناسب صادرات
- Seascape: یکنواختی میوه و کیفیت بالا، مقاوم به دماهای مختلف
شرایط محیطی مناسب برای کشت توت فرنگی
دما: بهترین دما برای رشد رویشی ۲۰–۷ درجه و برای رشد زایشی ۲۵–۱۵ درجه سانتی‌گراد است.
گیاه تا حدود ۵- درجه را بدون پوشش و ۱۸- درجه را با پوشش تحمل می‌کند.
نور: اکثر ارقام برای آغاز گل‌دهی به نور کافی و شرایط عملکردی مناسب احتیاج دارند. ارقام روزخنثی در نور کم نیز قابل تولیدند.
رطوبت: رطوبت نسبی متوسط (۷۰–۶۰ درصد) و رطوبت خاک یکنواخت برای جلوگیری از پوسیدگی‌ها ضروری است.
خاک: خاک مطلوب باید دارای:
- بافت لومی شنی
- زهکش مناسب
- مواد آلی کافی
- pH بین ۵/۵ تا ۶/۵
EC مناسب: کمتر از ۱ دسی‌زیمنس بر متر
روش‌های تکثیر توت فرنگی
تکثیر جنسی (بذر): به دلیل تنوع زیاد و انتقال ندادن صفات مادری، کمتر در تولید تجاری استفاده می‌شود و بیشتر برای اصلاح نباتات کاربرد دارد.
تکثیر غیرجنسی (استولون یا تقسیم بوته)
روش اصلی تولید نشا است:
- استفاده از رانرهای جوان ریشه‌دار
- انتخاب بوته‌های مادری سالم
- جداسازی رانر پس از ریشه‌زایی کامل
- انتقال به سینی نشا یا زمین اصلی
کشت بافت: برای تولید انبوه، یکنواخت و عاری از بیماری استفاده می‌شود و به‌ویژه در گلخانه‌ها مورد توجه است.
کاشت توت فرنگی
زمان کاشت
- پاییزه: متداول‌ترین روش، ایجاد بوته‌های قوی و پربار
- بهاره: عملکرد کمتر اما مناسب مناطق سرد
- گلخانه‌ای: امکان کشت در تمام طول سال
فاصله کاشت
- در زمین‌های باز: فاصله ۳۰–۲۵ سانتی‌متر روی ردیف، ۵۰–۴۰ سانتی‌متر بین ردیف
- گلخانه: بر اساس سیستم کاشت (افقی، عمودی، کیسه‌ای) تنظیم می‌شود.
عمق کاشت
طوقه باید دقیقاً در سطح خاک قرار گیرد؛ قرارگیری عمیق یا سطحی باعث ضعف ریشه و کاهش عملکرد می‌شود.
استفاده از مالچ
پلاستیک سیاه، کاه یا کلش برای:
- کاهش علف‌های هرز
- افزایش دمای بستر
- جلوگیری از تماس میوه با خاک
- کاهش بیماری‌ها و افزایش یکنواختی میوه
تغذیه و کوددهی توت فرنگی
این گیاه جهت تولید میوه‌های درشت و باکیفیت نیاز به تغذیه مناسب دارد:
نیازهای غذایی اصلی
- نیتروژن: برای رشد رویشی، اما مصرف زیاد باعث کاهش کیفیت میوه می‌شود.
- فسفر: برای ریشه‌زایی و گل‌دهی
- پتاسیم: مؤثر در رنگ، طعم، افزایش قند و سفتی میوه
- کلسیم: جلوگیری از له‌شدگی و افزایش ماندگاری
- منیزیم، آهن، روی: جلوگیری از کلروز و افزایش فتوسنتز
پیشنهاد عمومی برنامه کود دهی
- در آغاز رشد: نیتروژن سبک + پتاسیم
- پیش از گل‌دهی: پتاسیم بالا + فسفر
- در زمان تشکیل میوه: پتاسیم و کلسیم
- استفاده از کودهای آلی مانند اسید هیومیک جهت بهبود وضعیت خاک
مدیریت آبیاری
توت فرنگی به کم‌آبی حساس است و باید با روش‌های یکنواخت آبیاری شود.
روش‌های رایج
- آبیاری قطره‌ای: بهترین روش، کاهش بیماری و مصرف آب
- آبیاری بارانی: در مراحل اولیه مناسب ولی ممکن است بیماری را افزایش دهد
- آبیاری در بستر هیدروپونیک: کنترل دقیق EC و pH محلول غذایی
نیاز آبی تقریبی
در طول دوره رشد فعال، آبیاری ۲–۱ بار در روز بسته به نوع خاک و دما.
کشت گلخانه‌ای و هیدروپونیک
کشت گلخانه‌ای توت فرنگی مزایای زیر را دارد:
- افزایش عملکرد
- تولید آفلاین در تمام سال
- کاهش خسارت آفات و بیماری‌ها
- امکان استفاده از بسترهای بدون خاک مانند کوکوپیت و پرلیت
در روش هیدروپونیک، کنترل دقیق‌تر تغذیه، کیفیت میوه بهتر و ماندگاری بالاتر امکان‌پذیر است.
آفات و بیماری‌های مهم
- کپک خاکستری (Botrytis): ایجاد پوسیدگی روی میوه
- سفیدک پودری
- نماتد گره ریشه
- شته و تریپس
- حلزون‌ها و راب‌ها
مدیریت شامل: تهویه گلخانه، حذف میوه‌های آلوده، استفاده از ارقام مقاوم و کنترل بیولوژیک است.
برداشت و پس از برداشت
زمان برداشت: زمان رسیدگی وقتی است که میوه کاملاً رنگ گرفته و براق باشد. برداشت زودرس باعث کاهش طعم و برداشت دیررس باعث له‌شدن میوه می‌شود.
روش برداشت: میوه باید با دم‌برگ چیده شده و مستقیم داخل ظروف مناسب قرار گیرد. برداشت با دست رایج‌ترین روش است.
نگهداری: بهترین دما برای نگهداری پس از برداشت ۰ تا ۲ درجه سانتی‌گراد و رطوبت ۹۰–۸۵ درصد است. قرارگیری سریع در سردخانه باعث حفظ کیفیت و جلوگیری از کپک‌زدگی می‌شود.
جمع‌بندی
توت فرنگی از جمله محصولات اقتصادی، زودبازده و پرطرفدار است که با مدیریت صحیح در کشت، تغذیه، آبیاری و انتخاب رقم، می‌تواند عملکرد و سودآوری بالایی ایجاد کند. توسعه کشت‌های گلخانه‌ای و سیستم‌های مدرن مانند هیدروپونیک نیز فرصت‌های جدیدی برای تولید حرفه‌ای این محصول فراهم کرده است.
برای مطالعه بیشتر در مورد سایر محصولات باغی و زراعی به راهنمای کاشت محصولات مراجعه کنید.
