کیا سم کارخانه تولید کود کشاورزی | کود کشاورزی ، سم کشاورزی
نویسنده: مرجان سعیدی نژاد 
سرمازدگی یکی از مخربترین پدیدههای جوی است که هر ساله خسارتهای سنگینی به بخش کشاورزی وارد میکند. این خسارتها در برخی مناطق به حدی شدید است که تا ۱۰۰ درصد محصول از بین میرود.گیاهان در مرحله گلدهی، تشکیل میوه و رشد اولیه بیشترین حساسیت را به سرما دارند؛ بنابراین شناخت انواع سرمازدگی و روشهای مقابله با آن، نقش مهمی در کاهش خسارتها دارد.
روشهای مقابله با سرما به دو دسته تقسیم میشوند:
- روشهای غیرفعال (بلندمدت): اقداماتی که قبل از وقوع سرما انجام میشوند.
- روشهای فعال (لحظهای): اقداماتی که هنگام وقوع سرما یا کمی پیش از آن اجرا میشوند.
شناخت سرمازدگی
تعریف سرمازدگی
سرمازدگی زمانی رخ میدهد که:
- دمای هوا در ارتفاع 1/25 تا ۲ متر کمتر از صفر درجه شود
- یا گیاه در اثر سرمای شدید دچار آسیب بافتی و فیزیولوژیک گردد
گیاه ممکن است آسیب ببیند اما همیشه از بین نمیرود؛ بسته به نوع گیاه، مرحله رشدی و شدت سرما، میزان خسارت متفاوت است.
انواع سرمازدگی
سرمازدگی انتقالی (جبههای)
- همراه باد و هوای سرد
- آسمان ابری
- معمولاً اختلاف دما بین سطح زمین و ارتفاع کم است
- روشهای فعال مانند بخاری و بادزن تقریباً بیاثر هستند
سرمازدگی تابشی (تشعشعی)
- شبهای صاف و بدون باد
- خروج سریع گرما از سطح باغ
- دمای نزدیک سطح زمین بسیار کمتر از ارتفاع بالاتر
- بیش از ۸۰٪ سرمازدگی باغها از این نوع است
- روشهایی مثل بخاری، ماشین باد و مهساز بسیار مؤثرند
علائم سرمازدگی در محصولات
۱. محصولات زراعی
- سفیدشدگی برگ
- توقف رشد
- زردی و پژمردگی
- کاهش تراکم و سبزینگی
- آسیب به گل و خوشه (در غلات)
۲. محصولات باغی
- سیاه شدن گلها
- ریزش شکوفه
- قهوهای/برنزی شدن برگها
- ترک خوردن شاخه
- یخزدگی تنه
- مرگ شاخههای جوان
روشهای غیرفعال (بلندمدت)
این روشها پایه اصلی حفاظت از باغها هستند.
۱. انتخاب مکان مناسب
این کار احتمال سرمازدگی را بیش از ۵۰٪ کاهش میدهد.
نکات مهم:
- از کاشت در درهها و مناطق گود خودداری کنید (هوای سرد تجمع میکند)
- شیب شمالی در مناطق سرد مناسبتر است (گلدهی را دیرتر میکند)
- شیب جنوبی گرمتر است اما ریسک سرمازدگی بهاره بیشتر است
- باغ را در مسیر جریان طبیعی خروج هوای سرد قرار ندهید
- اگر در سطح زمین “چاله” وجود دارد، آن را تسطیح کنید
۲. انتخاب خاک مناسب
خاک خوب، مانند یک رادیاتور طبیعی، گرما را بهتر ذخیره میکند.
- خاکهای تیرهرنگ و رطوبتدار بهترین هستند
- خاکهای خشک و سبک (شنی) گرما را بهسرعت از دست میدهند
- خاکهای آلی (پیت) برای مناطق سرد مناسب نیستند
- نگهداشتن رطوبت خاک نزدیک ظرفیت مزرعهای بهترین حالت است
۳. انتخاب رقمهای مقاوم و دیرگل
این کار بهویژه در باغهای پسته، سیب، زردآلو، بادام و هلو بسیار مهم است.
- رقم دیرگل = کاهش آسیب بهاره
- برخی ارقام هستهدار نسبت به سردی هوا مقاومتر هستند
- انتخاب رقم مناسب هزینه زیادی ندارد اما بسیار مؤثر است
۴. تعیین تاریخ کاشت
- تاریخ کاشت باید طوری تنظیم شود که رشد حساس گیاه در زمان سرمای محتمل نباشد
- در زراعت، تأخیر در کاشت ممکن است باعث اجتناب از سرمای ابتدای فصل شود
۵. مدیریت جریان هوای سرد
- ردیفکاشت باید طوری باشد که هوای سرد گیر نیفتد
- مسیرهای عبور هوای سرد باز باشند
- اگر ناهمواری وجود دارد، اصلاح شود
۶. مدیریت تغذیه گیاه
تغذیه صحیح مقاومت گیاه را افزایش میدهد.
نکاتی که باید رعایت کنید:
مصرف مفید:
- پتاسیم کافی → افزایش مقاومت
- ریزمغذیها مثل روی، منیزیم، بر → کاهش حساسیت
- مواد آلی و تقویت میکروارگانیسمها
مصرف مضر:
- کود ازته زیاد در اواخر فصل → افزایش رشد شاخوبرگ و حساسیت
- محلولپاشی هنگام نزدیک شدن سرما → خطرناک
۷. هرس اصولی
- هرس زودهنگام باعث تحریک رشد و حساسیت میشود
- هرس دیرهنگام، گلدهی را عقب میاندازد → کاهش خطر سرمازدگی بهاره
۸. پاکسازی کف باغ
- علفهای هرز و پوشش زیاد کف باغ باعث سردتر شدن محیط میشود
- حذف علفهای هرز به نگهداشتن گرمای خاک کمک میکند
۹. پوششهای فیزیکی
- مالچ
- پتوهای حرارتی
- پوشش پلیاتیلن
- رنگ سفید روی تنه با کائولین یا دوغاب آهک
این پوششها مانند عایق طبیعی عمل میکنند.
روشهای فعال (لحظهای)
این اقدامات هنگام اعلام هشدار سرما یا زمان وقوع اجرا میشود.
۱. سوختهای جامد (چوب، زغال، بوش)
مزایا:
- ارزان
- قابل دسترس
معایب:
- دود زیاد
- گرمایش نامنظم
- آلودگی
- مناسب فقط در سرمازدگی تابشی
۲. بخاری باغی
یکی از مؤثرترین روشها
- باید تعداد زیادی بخاری در سطح باغ استفاده شود
- بخاریهای کوچک و متعدد بهتر از یک بخاری بزرگ عمل میکنند
- در شبهای بدون باد بهترین عملکرد را دارند
- برای باغهای پسته، هلو، بادام، انار بسیار کاربردی است
۳. ماشین مولد باد (Wind Machine)
این دستگاه با مخلوطکردن هوای گرم بالاتر با هوای سرد سطح زمین، دما را افزایش میدهد.
- افزایش دما تا ۲ تا ۲.۵ درجه
- پوشش ۴–۵ هکتار
- فقط برای سرمازدگی تابشی
- بسیار موثر همراه با بخاری
۴. مهساز (Fogging)
- با ایجاد مه، خروج گرمای زمین کاهش مییابد
- مناسب مناطق نمناک
- در مناطق خشک کارایی کم دارد
۵. چاهک معکوس (Inversion Well)
- جذب گرمای اعماق زمین
- دمیدن هوای گرم به سطح
- هزینه بالا اما مؤثر
۶. بالگرد
- ایجاد جریان هوای قوی
- بسیار مؤثر در وارونگی دما
- هزینه بسیار سنگین
۷. آبیاری بارانی
یکی از روشهای کاملاً علمی با اثربخشی بالا.
چگونه کار میکند؟
وقتی آب روی گیاه یخ میزند، گرمای نهان آزاد میشود و دمای بافت گیاه را بالا نگه میدارد.
نکات مهم:
- باید مداوم و بدون وقفه انجام شود
- زمانی که باد شدید باشد، خطرناک است
- اگر بارش نیمهبارانی باشد، آسیب بیشتر میشود
نتیجهگیری
سرمازدگی قابل کنترل است. ترکیب روشهای بلندمدت و کوتاهمدت، همراه با انتخاب درست رقم و مدیریت صحیح باغ، میتواند خسارت را به حداقل برساند.
باغدارانی که برنامهریزی بلندمدت دارند، معمولاً کمترین خسارت را تجربه میکنند.
برای مطالعه بیشتر به مقاله 4 راهکار مهم در کاهش خسارت سرمازدگی مراجعه کنید.
