کیا سم کارخانه تولید کود کشاورزی | کود کشاورزی ، سم کشاورزی
نویسنده: مرجان سعیدی نژاد 
مقدمه
یونجه (.Medicago sativa L) از مهم‌ترین گیاهان علوفه‌ای چندساله در جهان و ایران است که به دلیل دارا بودن پروتئین بالا، مواد معدنی و ویتامین‌ها، نقش مهمی در تأمین خوراک دام دارد. کشت یونجه علاوه بر تولید علوفه باکیفیت، باعث افزایش مواد آلی خاک، بهبود ساختمان خاک و ارتقای حاصلخیزی می‌شود. با این حال، برداشت‌های مکرر این گیاه می‌تواند ذخیره عناصر غذایی خاک را کاهش دهد و در صورت نبود مدیریت صحیح تغذیه، عملکرد و کیفیت محصول افت می‌کند. بنابراین، شناخت نیازهای غذایی یونجه و استفاده بهینه از کودها، کلید موفقیت در تولید پایدار آن است.
ویژگی‌های خاک مناسب برای کشت یونجه
انتخاب زمین مناسب نخستین گام در مدیریت تغذیه یونجه است. بهترین خاک برای این گیاه، خاک‌های عمیق با بافت لوم شنی تا لوم رسی و زهکش مطلوب است.
- pH مناسب: بین ۶/۵ تا ۷/۵
- EC مناسب: کمتر از ۲ دسی‌زیمنس بر متر
- عمق خاک: بیش از ۱۸۰ سانتی‌متر
خاک‌های خیلی سنگین یا رسی، شور و سدیمی، به دلیل محدودیت در تهویه، نفوذپذیری و جذب عناصر غذایی، مناسب کشت یونجه نیستند.
نیازهای غذایی یونجه
یونجه برای رشد و تولید علوفه باکیفیت به مجموعه‌ای از عناصر پرمصرف و کم‌مصرف نیاز دارد:
- عناصر پرمصرف (ماکرو): نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد
- عناصر کم‌مصرف (میکرو): آهن، روی، مس، منگنز، بور و مولیبدن
هر یک از این عناصر وظیفه خاصی در رشد و کیفیت علوفه دارد و کمبود هر یک می‌تواند باعث افت تولید شود.
مدیریت مصرف عناصر پرمصرف در یونجه
1. نیتروژن (N)
- نقش در ساخت پروتئین، کلروفیل و اسیدهای آمینه
- یونجه به‌دلیل همزیستی با باکتری ریزوبیوم بخش زیادی از نیتروژن را از هوا تثبیت می‌کند.
- در خاک‌های فقیر از ماده آلی، مصرف ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار پیش از کاشت توصیه می‌شود.
- برای بذرمال کردن می‌توان از باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن استفاده کرد.
2. فسفر (P)
- ضروری برای توسعه ریشه و افزایش مقاومت گیاه
- در خاک‌های کم‌فسفر: مصرف ۷۰ تا ۹۰ کیلوگرم P₂O₅ به صورت سوپرفسفات تریپل پیش از کاشت
- در مراحل بعد، در صورت نیاز، مصرف سرک بعد از هر چند چین توصیه می‌شود.
3. پتاسیم (K)
- افزایش مقاومت به خشکی، سرما و بیماری‌ها
- در خاک‌های کم‌پتاسیم: ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم یا کلرور پتاسیم در هکتار
- پتاسیم باید به‌صورت تقسیطی و همراه آبیاری مصرف شود تا از شستشو جلوگیری شود.
4. کلسیم (Ca)
- نقش در تشکیل دیواره سلولی و تثبیت نیتروژن
- در خاک‌های اسیدی یا کمبود کلسیم: مصرف آهک یا ۴۵۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم سولفات کلسیم در هکتار
- در بیشتر خاک‌های آهکی ایران کمبود کلسیم نادر است.
5. منیزیم (Mg)
- بخش اصلی کلروفیل و ضروری در فتوسنتز
- در کمبود شدید: مصرف ۲۵۰ کیلوگرم سولفات منیزیم در هکتار
- مصرف زیاد کود پتاسیمی می‌تواند جذب منیزیم را کاهش دهد.
6. گوگرد (S)
- ضروری برای ساخت پروتئین و برخی ویتامین‌ها
- در خاک‌های فقیر از گوگرد: مصرف ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم گوگرد عنصری یا سولفات‌ها در هکتار
- مصرف گوگرد باعث افزایش جذب فسفر و برخی ریزمغذی‌ها می‌شود.
مدیریت مصرف عناصر کم‌مصرف در یونجه
- آهن (Fe): در کمبود، محلول‌پاشی با سولفات آهن یا کلات آهن به میزان ۳ تا ۵ در هزار
- منگنز (Mn): محلول‌پاشی سولفات منگنز ۳ تا ۴ در هزار یا مصرف خاکی ۳۵ تا ۴۰ کیلوگرم در هکتار
- روی (Zn): محلول‌پاشی سولفات روی ۳ تا ۴ در هزار یا مصرف خاکی ۳۵ تا ۴۰ کیلوگرم در هکتار
- مس (Cu): محلول‌پاشی سولفات مس ۲ در هزار یا مصرف خاکی ۲۵ کیلوگرم در هکتار
- بور (B): مصرف اسید بوریک ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم در هکتار پیش یا پس از هر چین
روش‌های مصرف کودها در یونجه
- پیش از کاشت:
- جایگذاری عمقی کودهای فسفره و پتاسه در عمق ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متری
- اختلاط کامل کودهای آلی و اصلاحی با خاک
- بعد از کاشت (سرک):
- مصرف تقسیطی کودهای نیتروژنه و پتاسه همراه آبیاری
- محلول‌پاشی ریزمغذی‌ها در مراحل رشد فعال گیاه
نقش آزمون خاک در برنامه‌ریزی تغذیه یونجه
آزمون خاک پایه اصلی تصمیم‌گیری در مصرف کود است. با انجام این آزمایش پیش از کاشت و در طول عمر مزرعه می‌توان:
- نوع و مقدار دقیق کود مورد نیاز را تعیین کرد
- از مصرف بی‌رویه کود جلوگیری کرد
- هزینه‌های تولید را کاهش داد و عملکرد را بهینه کرد
توصیه‌های کاربردی برای کشاورزان
- از کشت یونجه در خاک‌های شور و سدیمی خودداری کنید.
- آبیاری منظم و مناسب به افزایش جذب عناصر غذایی کمک می‌کند.
- تناوب زراعی با گیاهان غیرحبوبات به بهبود حاصلخیزی خاک کمک می‌کند.
- کودهای آلی (مانند کود دامی پوسیده) علاوه بر تأمین عناصر غذایی، ساختمان خاک را بهبود می‌بخشند.
جمع‌بندی
مدیریت تغذیه یونجه یک فرآیند چندجانبه است که شامل انتخاب خاک مناسب، انجام آزمون خاک، تأمین متعادل عناصر غذایی و استفاده صحیح از کودها می‌شود. رعایت این نکات، ضمن افزایش عملکرد و کیفیت علوفه، پایداری تولید و سلامت خاک را نیز تضمین می‌کند.
اگر به دنبال یک برنامه دقیق و علمی برای کوددهی یونجه هستید، پیشنهاد می‌کنیم جدول تغذیه یونجه کیاسم را از دست ندهید.
