مدیریت آب شور در کشاورزی اهمیت زیادی دارد. شوری بر اساس هدایت الکتریکی آب کشاورزی یا عصاره اشباع شده خاک تعریف میشود. طبق یک قاعده کلی هدایت الکتریکی خاک حداقل یک و نیم برابر بیشتر از هدایت الکتریکی آب است. اگر کیفیت آب آبیاری خیلی بالا باشد نگرانی بابت تجمع نمک وجود نخواهد داشت. اما اگر آب حتی کمی شور باشد باید به خطر تجمع نمک توجه کرد. موثرترین راه کنترل شوری خاک زهکشی کافی خاک است که باعث شستشوی املاح اضافی به زیر ناحیه ریشه میشود. فرآیند شستشوی املاح میتواند در طول فصل رشد از طریق افزایش نوبت آبیاری با آب اضافی و یا آبیاری سنگین زمستانه انجام پذیرد. برای اطمینان از کنترل شوری خاک باید به صورت منظم از خاک نمونه برداری کرد.
علائم شوری در دوران رشد
شاخص ترین علامت شوری در درختان پسته خشک شدن حاشیه برگ است. به این صورت که برگ از حاشیه شروع به خشک شدن نموده و به تدریج پیشروی کرده و میتواند تا رگبرگ اصلی برسد. رنگ این شوری قهوه ای کم رنگ است. شکل این شوری موجی است(مثل خشک شدن چای در نعلبکی). چنانچه شدت شوری زیاد باشد میوه ها از نوک شروع به سوختن میکنند. به این شکل که ابتدا از نوک میوه صمغی بی رنگ ترشح شده که در مجاورت هوا به تدریج زرد شده و موجب سیاه شدن نوک میوه میشود.
چنانچه این اتفاق قبل از خرداد رخ دهد موجب پوکی و چنانچه بعد از آن روی دهد میوهها نیم مغز میشوند. البته چنانچه شوک شوری شدید باشد مثل ریختن زیاد کود شیمیایی ازته و یا هر کود پر محلول دیگر در پای درخت یا آبیاری با آب فوق العاده شور، رگربگها و دم خوشهها سیاه کرده و درخت خشک میشود.
علائم شوری در ابتدای فصل
بعضی از درختان پس از تورم جوانه ها خشک میشوند و یا برگ ها پس از رشد اولیه که هنوز خیلی کوچک هستند از نوک و حاشیه برگ ها شروع به سیاه شدن و خشک شدن میکنند. در سال هایی که میزان بارش برف یا بارندگی مداوم و آرام در زمستان زیاد باشد، آب زمان لازم برای نفوذ در خاک را دارد در این شرایط در فروردین ماه باید منتظر خشک شدن تعدادی از درختان باشیم.
مدیریت آب شور در باغات پسته
1-شکل جوی ها: به شکل V به نحوی که بیشترین ارتفاع آب در کنار تنه درخت باشد. چنانچه شوری آب آبیاری بالاتر از 10 دسی زیمنس باشد و نگران آلودگی درختان به بیماری گوز نباشیم، آب باید کاملا کنار تنه درخت هدایت شود. در این شرایط شوری به طرفین هدایت شده و کمترین شوری در محل ریشه درخت قرار خواهد گرفت.
2- آبیاری سنگین زمستان(آبشویی): شخم زدن خاک قبل از آبیاری، میزان نفوذ پذیری آب را افزایش میدهد و میزان بیشتری نمک و املاح از محدوده ریشه خارج میشود. در صورتی که خاک شور و قلیا (SAR) باشد؛ آبیاری سنگین به تنهایی مفید نیست و باید قبل از آبشویی از گچ استفاده شود. بعد از چندین سال آبیاری با آب شیرین و مصرف کودهای شیمیایی خاک سطحی شور شده و ممکن است نیاز به آبشویی پیدا کند جهت آبشویی باغات که درای آب و خاک شیرین هستند اندازه گیری EC خاک در اعماق مختلف ضروری است و فقط در صورت افزایش میزان غلظت نمکها از حد بحرانی بایستی آبشویی انجام شود.
3-ماسه بادی: یکی از راههای مدیریت آبیاری، ریختن ماسه بادی در سطح خاک است. وقتی آبیاری انجام مششود به دلیل تابش نور خورشید و وزش بادها به خصوص در مناطق کویری سطح خاک خشک میشود( به دلیل صعود موئینه آب در خاک) و آب همواره از جایی که زیاد به جایی که کمتر است میرود . پس آب از پایین به سمت بالا حرکت میکند پس تقریبا آب از پایین به سمت بالا حرکت نموده و با تابش نور خورشید تبخیر میشود. برای جلوگیری از این تبخیر کافی است که 8-5 سانتیمتر ماسه بادی در سطح خاک ریخته شود. سعی شود که این ماسه بادی با خاک زیرین مخلوط نشود. به دلیل درشت بودن دانههای ماسه نسبت به لای و رس از صعود موئینه آب و در نتیجه از تبخیر جلوگیری میکند.

4-گچ: کاربرد گچ در مناطق پسته کاری بخصوص در خاکهای شور و قلیا اثرات زیادی دارد. در مبحث شوری کاربرد گچ موجب کاهش شوری خاک میشود. چنانچه خاکی گچ داشته باشد میزان شوری آن در نقطه پژمردگی دائم تقریبا نصف خاکی است که گچ نداشته باشد. یعنی خاکی که گچ داشته باشدمیتواند شوری خاک را به حدود نصف کاهش دهد.
5-کود های ازته: در خاک شور نباید از کود اوره و نیترات آمونیوم استفاده کرد. بهترین منبع سولفات آمونیوم است. در خاک های شور دو نوبت در سال باید از کودهای ازته استفاده کرد. نوبت اول حدود اسفند همراه با آخرین آب قبل از سبز شدن محصول و نوبت دوم شهریور ماه همراه با آخرین آب قبل از برداشت محصول و در حد فاصل این دو نوبت، یعنی از فروردین تا مرداد نباید از کودهای ازته استفاده کرد. حتی اگر کمبود ازت مشاهده شود.زیرا بالا رفتن فشار اسمزی محیط اطراف ریشه گیاه به دلیل مصرف ازت به مراتب خسارتی بیشتر از کمبود ازت ایجاد میکند.
6-ارقام: رقم اکبری مقاوم ترین و کله قوچی حساسترین رقم در بین ارقام تجاری پسته هستند. باید با توجه به مسائل اقلیمی و شوری رقم را انتخاب کرد. رقم اکبری نسبت به شوری مقاوم است اما نیاز سرمایی بالایی دارد.
7- نیاز سرمایی: هرچه میزان شوری آب آبیاری بیشتر باشد، درختان در ابتدای فصل دیرتر سبز میشود که باعث دیر باز شدن گل ها و خسارت گرمازدگی و عدم تشکیل جوانه گل میگردد.
8-خاک ورزی خاک شور: هر گونه خاک ورزی( جابه جا کردن خاک یا اضافه نمودن خاک، ماسه بادی و گچ) باید از اواسط پاییز تا اواسط زمستان انجام شود. بدترین زمان خاک ورزی در خاک شور اسفند ماه و زمان سبز شدن درخت است. چون درخت هنگام سبز شدن بسیار حساس است و کمترین مشکل میتواند درخت را از پای در آورد.
اقدامات اضطراری
چنانچه درختی در اثر شوری در حال خشک شدن باشد باید فوراً خاک پای درخت را با فاصله 80-50 سانتیمتر از طرفین برداشته شود و به اصطلاح پای آن با عمق حدود 25 سانتیمتر یک تشتک ایجاد شود( تنه درخت زخم نشود) و آب به داخل آن و کنار تنه هدایت شودو در بین دو نوبت آبیاری یک تا دو نوبت با تانکر آبیاری شود(در صورت امکان آب شیرین) و از دادن هر گونه کود خودداری شود.
اگر خاک شما نیاز به اصلاح دارد پیشنهاد میکنیم مقاله اصلاح خاک های سدیمی را مطالعه کنید.
اصلاح کننده های خاک در سبد محصولات کیاسم
رانشو : کاهش pH خاک، اصلاح کننده خاکهای سدیمی، شور و قلیایی، عدم خط سوزانندگی بر خلاف اسید سولفوریک
نیتروسفر: کاهش pH خاک، آزاد سازی عناصر، تامین کننده فسفر موردنیاز
بوفران: تنظیم کننده و کاهش دهنده pH آب
کیا سم کارخانه تولید کود کشاورزی | کود کشاورزی ، سم کشاورزی

