آمارنامه محصولات زراعی: سطح زیر کشت و تولید گندم

سطح زیر کشت و تولید گندم در جهان بیانگر اهمیت بالای این محصول است؛ گندم یکی از قدیمی‌ترین و ارزشمندترین غلاتی است که نقش اساسی در تأمین غذای انسان دارد. این گیاه از خانواده گندمیان (Poaceae) بوده و حدود ده هزار سال پیش به‌عنوان یکی از نخستین محصولات زراعی توسط انسان اهلی و کشت شده است.

امروزه گندم در بیش از ۱۰۰ کشور دنیا کشت می‌شود و بخش عمده‌ای از کالری و انرژی روزانه انسان را تأمین می‌کند. اهمیت این محصول نه‌تنها به دلیل گستردگی سطح زیر کشت، بلکه به سبب ارزش غذایی بالا و توان سازگاری با شرایط اقلیمی متنوع است.

دانه گندم منبعی غنی از کربوهیدرات، پروتئین، فیبر، ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی مانند فسفر، آهن و روی به شمار می‌رود. وجود گلوتن در آرد گندم باعث خاصیت ارتجاعی و خمیرپذیری آن شده و همین ویژگی موجب گردیده که گندم ماده اصلی در تهیه نان، ماکارونی و بسیاری از فرآورده‌های غذایی دیگر باشد.

از نظر اقتصادی، گندم یکی از راهبردی‌ترین محصولات کشاورزی به شمار می‌رود. این محصول در امنیت غذایی کشورها نقش مستقیم دارد و نوسانات تولید آن می‌تواند بر قیمت مواد غذایی، سیاست‌های بازرگانی و حتی ثبات اجتماعی تأثیر بگذارد. به همین دلیل، کشورهای مختلف برای افزایش عملکرد گندم، سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در زمینه اصلاح نژاد، تغذیه متعادل و مدیریت آبیاری انجام داده‌اند. طبق گزارش فائو(2023) بیشترین سهم تولید گندم با تولید 7/43 درصد مربوط به قاره آسیا است. اروپا (33%) و آمریکا(5/16%) در رتبه­ های بعد قرار گرفته ­اند.

 کشورهای برتر تولید کننده گندم به ترتیب شامل چین، هند، ایالات متحده­ی آمریکا، روسیه، فرانسه، کانادا، استرالیا، آلمان، پاکستان و اوکراین هستند. بر اساس آخرین گزارش فائو سطح زیر کشت گندم در جهان 220،407،070 هکتار و میزان تولید گندم 798،975،306،39 می­ باشد. در ایران سطح زیر کشت 6،200،000 هکتار و میزان تولید 14،000،000 تن گزارش شده است.

گندم از نظر زیستی، گیاهی سردسیری و روزبلند است و در شرایط آب‌وهوایی معتدل عملکرد بالاتری دارد. این گیاه در برابر خشکی و شوری تا حدی مقاوم است، اما در مراحل حساس رشد مانند گلدهی و پر شدن دانه، نیاز به رطوبت کافی دارد. انتخاب رقم مناسب، کاشت در زمان بهینه، مدیریت تغذیه‌ای و کنترل آفات و بیماری‌ها از عوامل کلیدی در افزایش عملکرد و کیفیت دانه گندم به شمار می‌روند. از دیدگاه تغذیه‌ای، مصرف گندم و فرآورده‌های آن تأثیر زیادی بر سلامت انسان دارد. فیبر موجود در سبوس گندم باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش، کاهش چربی خون و کنترل قند می‌شود. همچنین مصرف نان‌های سبوس‌دار نسبت به نان‌های سفید ارزش غذایی بسیار بالاتری دارد و به تأمین مواد معدنی و ویتامین‌ها کمک می‌کند.

در ایران، گندم مهم‌ترین محصول زراعی و اصلی‌ترین منبع تأمین نان است. استان‌هایی مانند خوزستان، گلستان، فارس، کرمانشاه و کردستان از قطب‌های تولید گندم کشور محسوب می‌شوند. افزایش بهره‌وری آب، اصلاح بذر، و مصرف متعادل کودهای نیتروژنه، فسفره و پتاسه از راهکارهای اصلی برای بهبود عملکرد گندم در کشور است. در نهایت، گندم نه‌ تنها یک محصول کشاورزی، بلکه نمادی از پایداری، امنیت غذایی و فرهنگ کشاورزی ایران و جهان است. حفظ و ارتقای تولید گندم، تضمین‌کننده امنیت غذایی نسل‌های آینده خواهد بود.

آمارنامه محصولات زراعی: سطح زیر کشت و تولید گندم

میتوانید در بخش آمارنامه محصولات کشاورزی، سطح زیر کشت و میزان تولید سایر محصولات زراعی و باغی را مشاهده فرمایید.