کیا سم کارخانه تولید کود کشاورزی | کود کشاورزی ، سم کشاورزی
نویسنده: مرجان سعیدی نژاد 
پوکی مغز پسته یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش کیفیت و ارزش اقتصادی این محصول ارزشمند است. این مشکل که اغلب در مرحله پر شدن مغز رخ می‌دهد، نتیجه مجموعه‌ای از عوامل تغذیه‌ای، آبیاری، آفات و شرایط محیطی است.
پوکی مغز پسته چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
پوکی مغز پسته یعنی تشکیل ناقص یا عدم تشکیل مغز داخل پوسته سخت پسته است. در ظاهر، پسته رشد کرده و پوسته چوبی دارد، اما داخل آن یا مغزی تشکیل نشده، یا بسیار لاغر و سبک است. این پدیده ممکن است در درصد بالایی از محصول رخ دهد و موجب افت شدید کیفیت، کاهش وزن خشک و قیمت نهایی شود.
عوامل مؤثر بر پوکی مغز پسته عبارت‌اند از:
• تغذیه ناکافی در زمان بحرانی پر شدن مغز
• تنش‌های گرمایی شدید در تابستان
• کم‌آبی یا آبیاری نامناسب
• آلودگی به آفات مکنده مانند پسیل پسته
• کمبود عناصر ریزمغذی مثل بور، روی و پتاسیم
1-تغذیه مناسب، اولین گام برای جلوگیری از پوکی مغز پسته
یکی از دلایل اصلی پوکی مغز پسته، کمبود عناصر غذایی در زمان تشکیل و پر شدن مغز است. درخت پسته برای پر کردن مغز نیاز به انرژی، آب و عناصر خاص دارد که باید به‌موقع و به مقدار کافی در اختیارش باشد.
الف) نقش پتاسیم در پر شدن مغز
پتاسیم یکی از عناصر کلیدی در فرآیند پر شدن مغز پسته است. کمبود پتاسیم می‌تواند منجر به کاهش انتقال مواد فتوسنتزی به میوه و در نتیجه پوکی مغز شود. مطالعات نشان داده‌اند که محلول‌پاشی پتاسیم در مرحله پر شدن مغز می‌تواند از پوکی مغز جلوگیری کرده و وزن میوه را افزایش دهد.
ب)اهمیت عناصر ریزمغذی
عناصر ریزمغذی مانند بور و روی نقش مهمی در فرآیند گرده‌افشانی و رشد مغز پسته دارند. کمبود این عناصر می‌تواند منجر به کاهش کیفیت گرده‌افشانی و در نتیجه پوکی مغز شود. استفاده از محلول‌پاشی‌های حاوی این عناصر در زمان‌های مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت محصول کمک کند. 
2-مدیریت آبیاری در باغات پسته
آبیاری مناسب نقش حیاتی در جلوگیری از پوکی مغز پسته دارد. در دوره‌های بحرانی مانند پر شدن مغز، نیاز آبی درختان افزایش می‌یابد. کم‌آبی یا آبیاری نامناسب می‌تواند منجر به تنش‌های آبی و در نتیجه پوکی مغز شود. استفاده از روش‌های آبیاری مناسب و تأمین آب کافی در این دوره‌ها بسیار حائز اهمیت است. زمانی که درخت با کم‌آبی مواجه شود، پر کردن مغز در اولویت نیست. در نتیجه، حتی در صورت گل‌دهی و خوشه‌بندی مناسب، مغزها پر نمی‌شوند.
راهکارها:
• آبیاری منظم در دوره پر شدن مغز (تیر و مرداد)
• استفاده از مالچ یا پوشش گیاهی برای حفظ رطوبت
• استفاده از مواد ضد تنش (مثل سیلیکات پتاسیم یا آمینواسید)
3-کنترل آفات و بیماری‌ها
الف) پسیل پسته
پسیل پسته یکی از آفات مهم در باغات پسته است که با مکیدن شیره گیاهی، باعث ضعف درخت و کاهش کیفیت میوه می‌شود. این آفت می‌تواند منجر به پوکی مغز پسته شود. کنترل به‌موقع و مؤثر این آفت از طریق روش‌های تلفیقی می‌تواند از خسارات ناشی از آن جلوگیری کند.
راهکارهای کنترل:
• پایش مستمر آفات از اواخر بهار
• استفاده از روش‌های تلفیقی (IPM)
•کنترل بیولوژیک و مصرف هدفمند سموم کم‌خطر در زمان مناسب
ب) بیماری‌های قارچی
بیماری‌هایی مانند ماسوی پسته که توسط قارچ Nematospora coryli ایجاد می‌شود، می‌توانند باعث فاسد شدن مغز پسته شوند. مدیریت صحیح باغ، جمع‌آوری و از بین بردن میوه‌های آلوده و کنترل ناقلان بیماری می‌تواند در پیشگیری از این بیماری مؤثر باشد.
۴. بهبود فرآیند گرده‌افشانی
گرده‌افشانی ناقص یا نامناسب می‌تواند یکی از عوامل اصلی پوکی مغز پسته باشد. عوامل مختلفی مانند بارندگی در زمان گرده‌افشانی، کمبود درختان نر و شرایط نامساعد محیطی می‌توانند بر این فرآیند تأثیرگذار باشند. اطمینان از وجود تعداد کافی درختان نر و مدیریت مناسب زمان گرده‌افشانی می‌تواند به بهبود این فرآیند کمک کند.
۵. انتخاب ارقام مناسب و مقاوم
برخی از ارقام پسته به‌طور طبیعی مقاومت بیشتری در برابر پوکی مغز دارند. انتخاب ارقام مناسب و مقاوم به شرایط اقلیمی منطقه می‌تواند در کاهش میزان پوکی مغز مؤثر باشد. مشاوره با کارشناسان کشاورزی و انتخاب نهال‌های با کیفیت از منابع معتبر توصیه می‌شود.
6-مدیریت تنش گرمایی در تابستان‌های داغ
در تابستان، به خصوص مناطق کویری، دمای هوا به شدت بالا می‌رود. این گرمای شدید به‌ویژه اگر با کم‌آبی و ضعف تغذیه همراه باشد، می‌تواند پر شدن مغز را مختل کند. تنش گرمایی، عملکرد آنزیم‌ها و جریان انتقال مواد در درخت را کاهش می‌دهد.
راهکارها:
• آبیاری در ساعات خنک (شب یا اول صبح)
• محلول‌پاشی مواد ضد تنش مانند سیلیکات پتاسیم
• سایه‌اندازی با پوشش‌های سبک در باغ‌های نهالستانی یا کم‌درخت
7-زمان‌بندی و روش‌های کاربردی کوددهی
در کنار انتخاب نوع کود، زمان و روش مصرف نیز در جلوگیری از پوکی مغز پسته اهمیت دارد. برخی نکات کلیدی:
• محلول‌پاشی پتاسیم و بور در نیمه اول تابستان بسیار مؤثر است.
• استفاده از کودهای مایع حاوی ریزمغذی‌ها در دوره رشد مغز (اوایل تیر تا اواسط مرداد)
• کوددهی در نوبت‌های منظم آبیاری در سیستم‌های قطره‌ای یا کلاسیک
• تغذیه برگی به‌عنوان مکمل در دوره‌هایی که جذب از خاک محدود است.
نتیجه‌گیری
پوکی مغز پسته یکی از چالش‌های اصلی در تولید پسته با کیفیت است. با مدیریت صحیح تغذیه، آبیاری، کنترل آفات و بیماری‌ها، بهبود فرآیند گرده‌افشانی و انتخاب ارقام مناسب، می‌توان از این مشکل جلوگیری کرد و کیفیت و کمیت محصول را افزایش داد.
جمع‌بندی
برای جلوگیری از پوکی مغز پسته، کشاورزان باید به‌صورت هماهنگ به چند عامل توجه کنند:
• تأمین به‌موقع و کامل تغذیه مخصوصاً پتاسیم، بور و روی
•آبیاری اصولی و جلوگیری از تنش آبی در تیر و مرداد
• کنترل مؤثر پسیل پسته و دیگر آفات مکنده
• استفاده از محلول‌پاشی‌های تکمیلی و ضد تنش در گرمای تابستان
