کیا سم کارخانه تولید کود کشاورزی | کود کشاورزی ، سم کشاورزی
نویسنده: مرجان سعیدی نژاد 
تغذیه گیاه نقطۀ آغاز درک صحیح از رشد و توسعه هر محصولی است؛ زیرا رشد یک گیاه نتیجه مجموعهای از فرآیندهای ظریف، هماهنگ و بههمپیوستهای است که از لحظه جذب اولین قطره آب توسط بذر تا شکلگیری دانه یا میوه نهایی ادامه دارد. در تمام این مسیر، نیاز گیاه به عناصر غذایی ثابت نیست و در هر مرحله رشدی تغییر میکند؛ بنابراین تغذیه باید بر اساس مرحله رشد و نیاز واقعی گیاه تنظیم شود، نه بهصورت یکنواخت و ثابت. وقتی کشاورز بداند گیاه در هر مرحله به چه عناصری نیاز دارد و دلیل این نیاز چیست، میتواند با کمترین هزینه به بیشترین عملکرد و بهترین کیفیت محصول برسد.
تغذیه گیاه در مراحل رشد
1.مرحله جوانهزنی —آغاز زندگی و حساسترین مرحله عمر گیاه
جوانهزنی زمانی شروع میشود که بذر رطوبت را جذب میکند و آنزیمهای درونی فعال میشوند. در این مرحله:
- پوسته بذر نرم میشود
- ریشهچه اولین اندامی است که بیرون میآید
- آنزیمهای تجزیهکننده نشاسته فعال میشوند
- انرژی لازم برای رشد اولیه از مواد ذخیرهای بذر تأمین میشود
چرا این مرحله نیازمند تغذیه هوشمندانه است؟
اگر گیاهچه در همین ابتدای کار تقویت شود:
- مقاومت گیاه در برابر بیماریها بیشتر میشود
- سرعت رشد اولیه افزایش پیدا میکند
- یکنواختی مزرعه بیشتر میشود (اهمیت بسیار زیاد برای غلات و ذرت)
- گیاه پایه قویتری برای مراحل بعدی خواهد داشت
عناصر کلیدی جوانهزنی
- فسفر: عنصر محرک انرژی (ATP)؛ باعث ریشهزایی سریعتر میشود.
- روی (Zn): فعالکننده آنزیمها و سازنده هورمون اکسین؛ در نتیجه باعث افزایش طول ریشهچه و ساقهچه میشود.
- میکوریزا و باکتریهای حلکننده فسفات: توانایی گیاه برای جذب فسفر را چند برابر میکنند.
به همین دلیل است که استفاده از پرایمینگ بذر با محلولهای حاوی ریزمغذیها، در بسیاری از کشورها تبدیل به یک اصل فنی شده است.
۲. مرحله گیاهچه — تثبیت پایه محصول
وقتی گیاه جوانه میزند، هنوز بخش زیادی از انرژی خود را از بذر دریافت میکند، بنابراین اگر خاک فقیر باشد، گیاهچه سریعاً دچار کمبود میشود. در این دوره، گیاه در تلاش است:
- برگهای اولیه را بسازد
- سیستم ریشه را گسترش دهد
- با محیط جدید سازگار شود
نقش تغذیه در این مرحله
اگر نیتروژن، فسفر و پتاسیم بهصورت متعادل در اختیار گیاه باشند:
- برگها سریعتر توسعه مییابند
- کلروفیل بیشتری ساخته میشود
- ریشهها عمیقتر و حجیمتر میشوند
- گیاه برای ورود به مرحله رشد شدید آماده میشود
در غلات مثل گندم و برنج، تعداد پنجهها در همین مرحله تعیین میشود.
تغذیه غلط = پنجه کمتر = عملکرد کمتر.
۳. مرحله رشد رویشی —کارخانه تولید برگ، ساقه و ریشه
در این مرحله گیاه تقریباً تمام انرژی خود را صرف ساخت:
- برگ (مرکز اصلی فتوسنتز)
- ساقه (سیستم حملونقل مواد غذایی)
- ریشه (کارخانه جذب آب و عناصر)
اگر در این دوره تغذیه مناسب نباشد، گیاه هیچوقت عملکرد بالایی نخواهد داشت، حتی اگر بعدها کود زیادی دریافت کند.
میدونین چرا؟
زیرا زیربنای عملکرد در این مرحله ساخته میشود.
نقش عناصر اصلی در رشد رویشی
نیتروژن (N)
- عنصر حیاتی برای رشد برگها
- افزایش تولید کلروفیل → افزایش فتوسنتز
- ایجاد رنگ سبز سالم و شاداب
کوددهی با نیتروژن باید تقسیطشده باشد تا شسته نشود و موجب رشد بیشازحد نشود.
فسفر (P)
- موتور انرژی سلول
- نقش اساسی در تقسیم سلولی
- افزایش چشمگیر ریشهزایی
در خاکهای سرد یا آهکی، حتی اگر فسفر زیاد باشد، جذب نمیشود—در نتیجه کوددهی همراه با اسیدهای هیومیک یا کودآبیاری بسیار مؤثرتر است.
پتاسیم (K)
- عنصر “تنظیمکننده” گیاه
- کنترلکننده روزنهها و تعادل آب
- افزایش مقاومت به خشکی، آفات و بیماریها
- فعالسازی بیش از ۶۰ نوع آنزیم
در محصولات میوهای، کمبود پتاسیم مستقیماً کیفیت و اندازه میوه را پایین میآورد.
کلسیم (Ca)
- عنصر استحکام دیواره سلولی
- حفظ ساختار غشا
- جلوگیری از بیماریهای فیزیولوژیک مانند “لکه گلگاه” در گوجه و “تلخی داخلی” در سیب
کلسیم فقط همراه با جریان تعرق حرکت میکند بنابراین به میوه نمیرسد و محلولپاشی ضروری است.
۴. نقش ریزمغذیها — عناصر کوچک با اثرهای بزرگ
اگرچه گیاه این عناصر را به مقدار کم نیاز دارد، اما نبود آنها فوراً باعث توقف رشد میشود.
آهن (Fe)
- ساخت کلروفیل
- اگر نباشد: زردی بین رگبرگها در برگهای جوان
- در خاکهای آهکی شایع است و بهترین روش مصرف: کلات آهن
روی (Zn)
- سازنده اکسین
- کمبود آن موجب کوتولگی، کوچکبرگی
- در ذرت به شدت نقش تعیینکننده دارد
منگنز (Mn)
- نقش کلیدی در فتوسیستم II
- نتیجه کمبود زردی بین رگبرگها (شبیه آهن اما کمی متفاوت)
مس، بور، مولیبدن و دیگر ریزمغذیها
هر کدام در یک واکنش خاص نقش حیاتی دارند؛ مانند:
- بور: لقاح، تشکیل میوه؛ کمبود آن ریزش شدید گل را ایجاد میکند.
- مولیبدن: ضروری برای جذب نیترات.
- مس: انتقال الکترون در فتوسنتز.
۵. مرحله گلدهی، تشکیل میوه و پرشدن دانه — حساسترین دوره غذایی
اینجا جایی است که عملکرد واقعی تعیین میشود. در این مرحله:
- گیاه از رشد رویشی به زایشی تغییر فاز میدهد
- هرگونه کمبود غذایی باعث ریزش گل، تهبلاغی، یا کاهش شدید عملکرد میشود
- انتقال قندها از برگها به دانه مهمترین فرآیند است
عناصر کلیدی در این مرحله
پتاسیم
- انتقالدهنده قندها
- پرکننده دانه
- افزایش کیفیت میوه
کمبود = دانه پوک، کاهش اندازه، کاهش شیرینی میوه
بور
- مهمترین عنصر برای لقاح
- کمبود = ریزش گل + ترک خوردگی ریشه و ساقه
کلسیم
- افزایش کیفیت و ماندگاری
- جلوگیری از پوسیدگیها
مصرف مکرر محلولپاشی در میوههای حساس مانند سیب و گوجه ضروری است.
نیتروژن مدیریتشده
باید کم و کنترلشده مصرف شود. مصرف بیش از حد در این مرحله موجب:
- رشد رویشی اضافی
- افزایش ورس در غلات
- کاهش کیفیت میوه
۶. جمعبندی نهایی — کلید عملکرد بالا، تغذیه بر اساس مرحله رشد است
اگر بخواهیم یک جمله طلایی بگوییم:
گیاه در هر مرحله، نیاز متفاوتی دارد؛ اگر همان لحظه درست تغذیه شود، عملکرد چند برابر میشود.
در جوانهزنی:
روی + فسفر + میکوریزا = استقرار عالی
در گیاهچه:
نیتروژن ملایم + فسفر = ریشهزایی بهتر
در رشد رویشی:
نیتروژن + پتاسیم + ریزمغذیها = ساخت کارخانه تولید انرژی
در گلدهی و تشکیل میوه:
پتاسیم + بور + کلسیم = جلوگیری از ریزش، افزایش کیفیت
در پرشدن دانه:
پتاسیم بالا + کاهش نیتروژن = پرشدن کامل، افزایش وزن هزار دانه
برای آشنایی با تغذیه مرحله به مرحله گیاهان زراعی و باغی به بخش جدول تغذیه محصولات کیاسم مراجعه کنید.
