آزمون خاک و برگ ( نحوه صحیح نمونه برداری)

برای انجام آزمون خاک و برگ نیاز به نمونه گیری صحیح و اصولی است. نیاز غذایی درختان میوه بر اساس سن درخت، میزان محصول، روش هرس و اندازه درخت، مواد غذایی موجود در بافت درخت و همچنین شدت نور متفاوت است و برای توصیه کودی باید همه موارد در نظر گرفته شود تا هزینه اضافی به کشاورز تحمیل نشده و همچنین مسمومیت عناصر غذایی پیش نیاید.

نکات مهم برای آزمایش خاک و نحوه نمونه برداری

1-هر 5 سال یکبار آزمون خاک توصیه می شود. در صورت بالا بودن Ec خاک (شوری) بهتر است هر سال میزان شوری خاک اندازه گیری شود.

2-محل نمونه برداری در باغات میوه، از بین ردیف ها و از قسمت سایه انداز درخت انجام می شود.

3-به طور کلی فرمول مشخصی برای تعیین تعداد نمونه در هکتار نیست، چرا که تعداد نمونه به عوامل مختلفی از جمله مساحت زمین، زمانِ نمونه‌برداری و هزینه بستگی دارد. عموما پیشنهاد می‌شود بین 3 تا 5 نمونه از هر هکتار تهیه شود.

4-زمان نمونه‌برداری از خاک باید بین دو فصل رشد، یعنی بعد از برداشت محصول و قبل از شروع فصل رشد جدید انجام شود که عموما با فصل پاییز و یا اوایل بهار مصادف است.

5-بهترین شرایط نمونه برداری زمان است که رطوبت خاک در شرایط گاورو باشد(یک هفته پس از آبیاری).

6-عمق نمونه‌برداری خاک باید متناسب با نوع کشت و عمق توسعه ریشه باشد که به طور کلی برای مزرعه از عمق 30-0 سانتی‌متری انجام می‌شود. البته در صورت نیاز می‌توانید از عمق‌های بیشتر نیز نمونه بردارید.

ابزارهای مورد نیاز برای نمونه‌برداری از خاک

نمونه‌برداری از خاک می‌تواند با استفاده از تجهیزات مختلفی انجام شود. اما انتخاب نوع وسیله به پارامتر‌های آزمایش بستگی دارد. به عنوان مثال اگر برای انجام آنالیز، نمونه خاک دست‌نخورده مورد نیاز باشد، نمی‌توان با ابزار معمول نمونه‌برداری که ساختمان خاک را به هم می‌ریزد، نمونه‌برداری را انجام داد. تجهیزات رایج برای نمونه‌برداری خاک شامل بیل، بیلچه، اوگر Auger (مته و لوله نمونه‌برداری) است که براساس عمق نمونه‌برداری و فاکتور‌های آزمایش مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کنار ابزار اصلی نمونه‌برداری به ظرف یا پلاستیک تمیز برای انتقال نمونه‌ها به آزمایشگاه نیاز است.

مراحل کلی نمونه‌برداری خاک

1. در محل نمونه‌برداری، خاک رویی را کنار زده و با بیل (تمیز و عاری از آلودگی) گودالی ایجاد کنید.
2. با کمک بیل از ته و کنار گودال نمونه خاک را برداشته (1،5-1 کیلوگرم) و داخل ظرف یا کیسه تمیز بریزید.
3. برای هر نمونه خاک باید دو کاغذ مربوط به اطلاعات نمونه (از جمله نام قطعه، تاریخ نمونه‌برداری، عمق نمونه‌برداری، نوع محصول و کد نمونه) تهیه کنید و یک کاغذ را روی و دیگری را داخل ظرف یا کیسه قرار دهید.
4. ارسال نمونه خاک به آزمایشگاه باید در سریع‌ترین زمان ممکن (حداکثر 24 ساعت) انجام شود.

آزمون برگ و نحوه نمونه گیری

دلایل آزمون برگ

1-پایش وضعیت عناصر غذایی گیاه

2-تشخیص اختلالات تغذیه ای

اهمیت آزمون برگ

1. تجزیه خاک قابلیت استفاده عناصر غذایی داخل خاک را نشان می­ دهد اما تجزیه برگ آنچه را که به طور واقعی قابل استفاده است نشان می­ دهد.
2. تجزیه برگ برای تشخیص گرسنگی پنهان عناصر غذایی موثر است(عناصر داخل خاک موجود هستن ولی برای گیاه قابل جذب نیستند)
3. تجزیه برگ برای تشخیص مقادیر عناصر کم مصرف، زمانی که اطلاعات تجزیه خاک موجود نیست کمک می­ کند.
4. زمانی که امکان نمونه برداری از منطقه ریشه گیاه وجود ندارد.
5. تجزیه برگ برای گیاهان چند ساله اهمیت دارد.

نحوه نمونه برداری از برگ

1-نمونه ها باید به طور تصادفی و از ارتفاع تقریبی 120 تا 180 سانتی متری زمین بسته به سن درخت، از چهار طرف درخت انتخاب شوند.

2-زمان نمونه برداری تیر و مرداد است. از هر قطعه باغ، 15 تا 20 درخت برای نمونه برداری باید انتخاب شوند. تعداد نمونه ها معمولا 4 تا 5 برگ از هر درخت است و شاخه انتخابی باید سالم و نماینده باغ باشد. درختانی که برگ های آنها به صورت مرکب(گردو) است از برگچه های میانی استفاده می شود.

3-اگر علائم کمبود عناصر در برگ ها مشاهده شد، نمونه برداری باید جداگانه از برگ سالم و برگی که علائم کمبود را نشان میدهد، انجام شود.

4-اگر محلول پاشی عناصر غذایی و یا سم پاشی انجام شده است، باید حداقل 10 روز بعد نمونه گیری انجام شود تا اثرات سم پاشی بر نتایج تجزیه برگ اثر نگذارد.

توصیه کودی عناصر ریز مغذی بر اساس آزمون برگ

عناصر ریز مغذی به میزان کمی مورد نیاز گیاه هستند اما نقش مهمی در فرایند­های زیستی گیاه دارند. در شرایط نامساعد، مثل شوری خاک و pH بالا این عناصر قابلیت جذب توسط گیاه را ندارند. در این شرایط تغذیه برگی روشی مناسب در مصرف و کاهش خطرات زیست محیطی کود­های شیمیایی است. مصرف بیش از اندازه عناصر موجب مسمومیت در گیاه می گردد. بنابراین تجزیه برگ در ارزیابی شرایط تغذیه ­ای درختان برای عناصر غذایی متحرک در خاک و همچنین عناصر کم مصرف شاخص مناسبتری نسبت به تجزیه خاک است.

تجزیه برگ، به علت کمک در درك نقش عناصر غذایی در عملکرد محصول، تاییـد علائم ظاهري کمبود، تشخیص بین دو عنصر غذایی با علائم کمبود یـا سمیت مشابه، شناسایی عدم تعادل عناصر غذایی در فقدان علائم ظاهري که قابل رفع با یک عنصر غذایی نیستند مفید است. اگر زمان و روش نمونه برداري، آماده­ سازي نمونه ­ها و همچنین تجزیه برگ­ها به درستی انجام شود. اطمینان از تجزیه شیمیایی، تفسیر داده ­ها، توصیه کودی و تنظیم برنامه کود دهی، درست و منطقی خواهد بود.